Khi Quinn, một sinh viên năm hai tại Đại học Boston, nhận được email từ trường vào cuối tháng 7 với những dòng chữ “GPT”, họ đã lập tức chú ý. Đây không phải là thông báo thông thường từ hiệu sách hay lời nhắc về việc chuyển nhà, mà là tin tức về TerrierGPT – một nền tảng trò chuyện trí tuệ nhân tạo mới, cung cấp quyền truy cập vào các mô hình AI tạo sinh phổ biến nhất cho sinh viên. Quinn, vốn là người hoài nghi về sự bùng nổ của AI trên mạng, giờ đây cảm thấy áp lực phải sử dụng công nghệ này lại đến từ chính trường đại học.
Việc các trường đại học như Boston University triển khai các công cụ như TerrierGPT phản ánh sự phổ biến ngày càng tăng của AI tạo sinh trong giới sinh viên, với hơn một phần ba người trẻ ở Mỹ đã sử dụng ChatGPT. Mục đích của TerrierGPT là “đảm bảo tất cả sinh viên có quyền truy cập công bằng” khi nhiều mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) dần chuyển sang trả phí. Điều này đặt ra một vấn đề: liệu những người không có quyền truy cập hoặc chọn không sử dụng AI có bị thiệt thòi không? Một số sinh viên cảm thấy đây giống như áp lực từ bạn bè, cho rằng vẫn có nhiều cách để cải cách học tập mà không cần đến AI.
Tuy nhiên, nhu cầu về kiến thức và kỹ năng [AI](https://vmixvietnam.net/news/) trong thị trường lao động đang tăng lên nhanh chóng. Nhiều sinh viên như Tye Robison, chuyên ngành khoa học dữ liệu, chia sẻ rằng các nhà tuyển dụng tương lai thường khuyến khích họ thành thạo LLM. Điều này tạo ra một sự phân hóa rõ rệt: trong khi sinh viên các ngành kỹ thuật, khoa học dữ liệu có thể thấy AI là công cụ cần thiết để duy trì sự cạnh tranh, thì sinh viên các ngành nhân văn như Amélie Tonoyan lại lo ngại AI sẽ kìm hãm sự sáng tạo và “lấy đi sự bí ẩn đầy thú vị vốn có trong quá trình học tập.”
Các nghiên cứu sơ bộ từ MIT Media Lab đã chỉ ra rằng việc phụ thuộc quá mức vào các hệ thống bên ngoài như LLM có thể thay thế các quá trình nhận thức đòi hỏi nỗ lực, dẫn đến tình trạng “nợ nhận thức” và giảm sự gắn kết của não bộ. Mặc dù một số giáo sư cho phép sử dụng AI để phân tích và chỉ ra những lỗ hổng của công nghệ, như việc yêu cầu sinh viên dùng ChatGPT để viết luận rồi tự phê bình, nhưng các nhà phê bình cảnh báo rằng việc khuyến khích dùng AI cho các nhiệm vụ nhỏ có thể hình thành thói quen xấu khó thay đổi.
Đại học Boston khẳng định cách tiếp cận của họ là “tư duy phê phán”, không cấm hoàn toàn mà tập trung vào việc thiết kế chương trình giảng dạy chu đáo và đánh giá liên tục để chuẩn bị cho sinh viên một tương lai nghề nghiệp luôn biến đổi. Các nhà khoa học cũng nhấn mạnh rằng chúng ta vẫn đang trong giai đoạn đầu khám phá những tác động lâu dài của AI. Câu hỏi đặt ra không phải là AI có tồn tại hay không, mà là liệu nó sẽ thay đổi giáo dục theo hướng tốt đẹp hơn hay không, và làm thế nào để cân bằng giữa việc khai thác tiềm năng của AI với việc bảo vệ giá trị cốt lõi của giáo dục và sự phát triển tư duy con người.
