Việc Aravind Srinivas, CEO của Perplexity AI, thông báo về chương trình tặng miễn phí trình duyệt Comet cho học sinh vào tháng 9 với lời hứa hẹn “tìm câu trả lời nhanh hơn bao giờ hết” đã gây chú ý. Tuy nhiên, chỉ vài tuần sau, chính ông lại phải lên tiếng nhắc nhở các em không nên để “người bạn đồng hành” này làm hết mọi việc.
Cảnh báo này xuất phát từ một đoạn video lan truyền trên mạng xã hội X, cho thấy một nhà phát triển sử dụng Comet để hoàn thành toàn bộ bài tập trên Coursera chỉ trong vài giây. Đoạn phim ngắn 16 giây cho thấy Comet dễ dàng xử lý một nhiệm vụ thiết kế web kéo dài khoảng 45 phút chỉ với yêu cầu “Hoàn thành bài tập”. Người dùng này thậm chí còn gắn thẻ cả Perplexity và Srinivas, tự hào tuyên bố đã hoàn thành khóa học.
Phản ứng của vị CEO 31 tuổi chỉ vỏn vẹn bốn chữ: “Tuyệt đối đừng làm vậy“. Lời nhắc nhở công khai này diễn ra trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng thâm nhập sâu vào môi trường học đường, cùng với việc các công ty công nghệ tích cực quảng bá sản phẩm của mình tới học sinh dưới danh nghĩa “hỗ trợ học tập”. Chương trình miễn phí của Perplexity cho sinh viên cũng nằm trong làn sóng tương tự từ các ông lớn như Google, Microsoft và Anthropic, đều giới thiệu các chatbot của họ như những gia sư, bạn học hay công cụ tăng năng suất.
Tuy nhiên, giới giáo dục lại bày tỏ quan ngại rằng những công cụ này đang bị lạm dụng để né tránh hoàn toàn quá trình học tập. Nhiều học sinh đang dùng AI để tạo luận văn, vượt qua các bài kiểm tra, hoặc tự động hóa toàn bộ khóa học, từ đó làm suy yếu chính những kỹ năng mà các nền tảng này tuyên bố sẽ nâng cao.
Comet đặc biệt có khả năng thực hiện bài tập thay học sinh, bởi nó không chỉ là một chatbot thông thường. Được Perplexity phát triển như một trình duyệt AI “chủ động” (agentic), Comet có khả năng thực hiện hành động thay người dùng, điền biểu mẫu và xử lý các quy trình phức tạp. Mức độ tự động hóa này cho phép Comet hoàn thành bài tập trong chớp mắt, nhưng cũng tiềm ẩn những rủi ro mới khi triển khai.
Các cuộc kiểm tra bảo mật từ Brave và Guardio đã chỉ ra những lỗ hổng nghiêm trọng. Trong một số trường hợp, Comet có thể thực thi các chỉ dẫn ẩn trên nội dung trang web, cho phép các cuộc tấn công “tiêm lệnh” (prompt injection) ghi đè hành vi dự định. Một trường hợp đáng báo động, được các nhà nghiên cứu tại LayerX gọi là CometJacking, cho phép một URL được chế tạo có thể chiếm quyền điều khiển trình duyệt và đánh cắp dữ liệu riêng tư như email hay lịch hẹn.
Qua các cuộc kiểm tra của Guardio, Comet đã bị lừa thực hiện các giao dịch gian lận trên các trang web giả mạo, hoàn tất toàn bộ quy trình thanh toán mà không cần xác minh từ con người. Nó cũng xử lý sai các tình huống lừa đảo: khi đối mặt với các liên kết độc hại được ngụy trang, AI đã xử lý chúng như những tác vụ hợp lệ.
Đồng thời, chính những khả năng của Comet lại khiến nó trở nên hữu ích trong các tình huống gian lận học thuật. Nó được thiết kế để hành động, chứ không chỉ đưa ra lời khuyên, điều này có nghĩa là “hỗ trợ học tập” có thể dễ dàng chuyển thành “làm bài tập thay bạn”. Sự thay đổi này đã được thể hiện rõ trong video Coursera, và nó định hình lại phần lớn cuộc tranh luận về AI trong giáo dục: không chỉ còn là vấn đề tạo nội dung (luận văn hay tóm tắt), mà còn là tự động hóa về hình thức và chức năng.
Việc lạm dụng công cụ AI để hoàn thành bài tập thay vì học tập thực chất đang đi ngược lại mục tiêu giáo dục cốt lõi. Các nhà quản lý và nhà phát triển cần có biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn, đồng thời khuyến khích học sinh và sinh viên sử dụng công nghệ một cách có trách nhiệm, coi AI là công cụ hỗ trợ tư duy chứ không phải là phương tiện để gian lận, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững về kiến thức và kỹ năng.
